ស្វាគមន៍មកកាន់ប្លកភារម្យ

ទៅលេងស្ពានក្រហម (The Red Bridge) ខេត្តសមុតសាខន ប្រទេសថៃ ខែ​ឧសភា 19, 2023

ប្រពន្ធកូនឆាវឆាវ ខែ​កុម្ភៈ 9, 2023

ម្សិលមិញខ្ញុំបានសរសេរអត្ថបទមួយទាក់ទងនឹងកូនស្រីឆាវឆាវ។ ថ្ងៃនេះសូមលើកយក រឿងរ៉ាវបន្ទិចបន្ទួចទាក់ទងនិងប្រពន្ធរបស់ឆាវឆាវមករៀបរាប់។ ដូចដែលបងប្អូនចូលចិត្តរឿងសាមកុកបានដឹងរួចមកហើយ តាមរយៈសៀវភៅប្រលោមលោក ឆាវឆាវជាមនុស្សដែលត្រេចត្រអាលនឹង កំណាព្យសិល្បះតន្ត្រី។ ម្យ៉ាងសង្គមសម័យបុរាណ ស្ត្រីពុំសូវបានលើកតម្កើងអោយមានសិទ្ធិស្មើបុរស។ ក្នុងរឿងសាមកុកបុរសដែលមានឥទ្ធិពល ច្រើនមានប្រពន្ធច្រើន។ វាពិតជាមានការលំបាកខ្លាំងណាស់ ក្នុងការកំណត់ឱ្យប្រាកដទាក់ទងនឹងរឿងរ៉ាវកូនប្រពន្ធឆាវឆាវ នេះក៏ព្រោះតែពុំមានឯកសារគ្រប់គ្រាន់ ព្រោះរឿងសាមកុកនេះបានកើតឡើងជាយូរលង់ណាស់មកហើយ ម្យ៉ាងតាមរយៈឯកសារដែលមាន ក៏មានការភាន់ច្រឡំរឿងកាលបរិច្ឆេទទៀតសោត ជាពិសេសឆ្នាំកំណើត។ ខាងក្រោមនេះគឺជាព័ត៌មានទាក់ទងនឹងប្រពន្ធកូនរបស់ឆាវឆាវ:

ប្រពន្ធតំបូងរបស់ឆាវឆាវ គឺអ្នកស្រីទីង គ្មានកូន

ប្រពន្ធចុងធំ (ហ្វូយិន) អ្នកស្រីលាវ មានកូនប្រុសពីរនាក់ ឆាវអាង និង ឆាវសួ កូនស្រីម្នាក់

ក្រោយអ្នកស្រីលាវស្លាប់ និង អ្នកស្រីទីងផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយឆាវឆាវៗ ប្រពន្ធក្រោយត្រូវបានតែងតាំងជាប្រពន្ធដើមឬស្របច្បាប់ម្តងទៀត

អ្នកស្រីពាន (ប្រពន្ធដើមជាថ្មី) មានកូនប្រុសបួននាក់ ឆាវភី ឆាវចាង ឆាវចឺ និង ឆាវស្យុង

ប្រពន្ធចុងធំ (រាប់ជាថ្មី) អ្នកស្រីហ័ន មានកូនប្រុសបីនាក់ ឆាវឆុង ឆាវជី និង ឆាវយី

ប្រពន្ធចុងធំ អ្នកស្រីទូ មានកូនប្រុសពីរនាក់ ឆាវលីន (ឬឆាវប៉ាវ) និង ឆាវកាន់ កូនស្រីម្នាក់ក្រោយមកក្លាយជារាជបុត្រីកៅឆឹង

ប្រពន្ធចុងធំ អ្នកស្រីឈីន មានកូនប្រុសពីរនាក់ ឆាវស័ន និង ឆាវជីន

ប្រពន្ធចុងធំ អ្នកស្រីអ៊ីន មានកូនប្រុសម្នាក់ឆាវជី និងកូនស្រីម្នាក់ក្រោយមកក្លាយជារាជបុត្រីជីនស៊ែង

ប្រពន្ធចុង (ពុំបានបញ្ជាក់ពីឋានៈ) អ្នកស្រីចិន មានកូនប្រុសម្នាក់ឆាវកាន (ឬឆាវឡាង)

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីស៊ុន មានកូនប្រុសបីនាក់ ឆាវជឺសាង ឆាវពែវ និងឆាវជឺឈី

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីលី មានកូនប្រុសបីនាក់ ឆាវជឺចឹង ឆាវជឺជឹង ឆាវជឺជីង

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីចូវ មានកូនប្រុសម្នាក់ ឆាវជីន

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីលាវ មានកូនប្រុសម្នាក់ ឆាវជឺជី

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីសុង មានកូនប្រុសម្នាក់ ឆាវហ៊ួយ

ប្រពន្ធចុងតូច អ្នកស្រីចាវ មានកូនប្រុសម្នាក់ ឆាវម៉ៅ

*សូមបញ្ជាក់ថាឈ្មោះកូនឆាវឆាវជាន់គ្នាច្រើន

កូនស្រីឆាវឆាវ ខែ​កុម្ភៈ 7, 2023

និយាយដល់រឿងសាមកុក បងប្អូនដែលចូលចិត្តអាន ឬ មើលរឿងភាគ ប្រាកដជាមានបញ្ហាស្រដៀងនឹងខ្ញុំដែរ ពោលគឺមានតួអង្គច្រើនក្នុងរឿងនេះដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានការលំបាកក្នុងការចងចាំឈ្មោះតួអង្គ។ និយាយដល់ឆាវឆាវ មានឯកសារតិចតួចណាស់ដែលនិយាយដល់កូនស្រីរបស់គាត់ លើកលែងតែឈុតឆាកសំខាន់ៗដែលបានសរសេរឡើងក្នុងប្រលោមលោករបស់លួគ័នចុង ឬរឿងភាគដែលគេបានថត។ ថ្ងៃនេះខ្ញុំសូមសរសេររៀបរាប់រឿងរ៉ាវបន្ទិចបន្ទួចទាក់ទងនឹងរឿងរ៉ាវឯកជនរបស់ឆាវឆាវ ដែលត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដឹកនាំបែបប្រាកដនិយមម្នាក់  រឿងរ៉ាវទាក់ទងនិងបណ្តាកូនស្រីរបស់គាត់មានដូចខាងក្រោមនេះ។

ក្រោយពីបានបានបញ្ជាឱ្យស្តេចសៀនដកហូតដំណែងមហេសីហ្វូ ឆាវឆាវបានបញ្ជាឱ្យឈឺលីទៅសម្លាប់នាង។ ខណៈពេលដែលឈឺលីនៅក្បែរស្តេចសៀន ហ័ស៊ីនបានបញ្ជូនទ័ពទៅដំណាក់មហេសីហ្វូ ដើម្បីចាប់នាង។ តែនាងបិទទ្វារហើយព្យាយាមពួនក្នុងជញ្ជាំង តែពួកទាហានបានចាប់កន្ត្រាក់នាងចេញមកវិញ។ ពួកទាហានបណ្តើរនាងកាត់ព្រះពន្លាដែលស្តេចសៀនគង់ជាមួយឈឺលី មហេសីហ្វូយំសោកបោកខ្លួន អង្វរឱ្យព្រះស្វាមីនាងជួយ។ ស្តេចសៀនបានត្រឹមតែតបទៅនាងថា “ព្រះអង្គពុំដឹងថា ពេលណាទើបដល់វេនព្រះអង្គទេ (វេនដែលត្រូវឆាវឆាវយកទៅសម្លាប់)” រួចងាកទៅរកឈឺលីហើយពោលថា “នៅក្រោមមេឃលើដី លោកម្ចាស់ឈឺ រឿងនេះកើតឡើងដោយរបៀបណា?” ក្រោយពេលអតីមហេសីបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងគុកដំណាក់ស្រីស្នំ កូនទាំងពីររបស់នាងមានជាមួយព្រះចៅសៀន ត្រូវបានគេសម្លាប់ ចំណែកម្តាយនាងអ្នកស្រីយ៉ីងនិងញាតិមិត្តត្រូវបានគេនិរទេស។

និយាយដល់តំណែងមហេសី ពេលនោះវានៅទំនេរ ជាហេតុមានភាពងាយស្រួលដល់ឆាវឆាវដែលត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីរកអ្នកជំនួសមហេសីដែលបាត់បង់ឋានៈ។ ក្នុងឆ្នាំ ២១៣ ឆាវឆាវបានបញ្ជូនកូនស្រីខ្លួនបីនាក់ មានឈ្មោះថា ឆាវសៀន ឆាវជា និង ឆាវហ័ ទៅក្នុងដំណាក់ស្រីស្នំព្រះចៅសៀន។ ដើមឆ្នាំ ២១៤ ស្ត្រីទាំងបីនាក់ទទួលតំណែងជាស្នំ។ ក្នុងឆ្នាំ ២១៥ តិចជាងពីរខែក្រោយការទំលាក់តំណែងមហេសីហ្វូ កូនស្រីឆាវឆាវទី២ ឆាវជា ត្រូវបានតែងតាំងជំនួសមហេសីហ្វូ។ ទិន្នន័យម្តាយរបស់នារីទាំង៣ពុំត្រូវបានគេស្គាល់ ហើយគេពុំបានដឹងទេថា តើពួកគេជាបងប្អូនបង្កើត ឬមានម្តាយទីទៃ។ ក្នុងបរិបទនេះ ឆាវសៀន និង ឆាវហ័ពុំត្រូវបានគេលើកឡើងឡើយ។

ដោយសារអាយុធម្មតាសម្រាប់ការជ្រើសរើសមានគូស្រករស្តិក្នុងចន្លោះពីដប់បីដល់ម្ភៃឆ្នាំ ដូច្នេះពួកគេត្រូវបានគេសន្មតថា ស្ថិតក្នុងវ័យជំទង់ ទោះបីជាឆាវហ័មានវ័យក្មេងជាងគេក៏ដោយ។ មហេសីថ្មីមានអាយុតិចជាងព្រះស្មាមីយ៉ាងហោចណាស់ ១០ឆ្នាំ ព្រះចៅសៀននៅពេលនោះ មានអាយុប្រមាណសាមសិបជាង។ កាលៈទេសៈនោះមិនបានអំណោយផលដល់អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ពួកគេទេ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ មហេសីថ្មីរូបនេះមានចំណាប់អារម្មណ៍លើជោគជតារាជវង្ស ជាពិសេសតំណែងរបស់នាងក្នុងរាជវាំង។ ប៉ុន្មានឆ្នាំក្រោយមកក្នុងឆ្នាំ 220 បងប្អូនប្រុសម្តាយទីទៃរបស់មហេសីឆាវ ឈ្មោះឆាវភីបានបង្ខំអធិរាជសៀនឱ្យដាក់រាជ្យ ដើម្បីខ្លួនបានឡើងគ្រងរាជជំនួស។ ឆាវភីបានចាត់មន្ត្រីរបស់គាត់ម្នាក់ដើម្បីទៅយកត្រា និង គ្រឿងឥស្សរិយយសស្តេច។ ដំបូងឡើយមហេសីឆាវបានបដិសេធមិនប្រគល់ឱ្យពួកគេ ប៉ុន្តែនៅទីបំផុតក៏បានបោះរបស់ទាំងនោះទៅលើដី ព្រមទាំងយំសោកហើយបានដាក់ទំនាយថា “មេឃនឹងដាក់ទោសពួកឯង” មហេសីឆាវមានជីវិតរស់នៅយូរជាងព្រះស្វាមី២៥ឆ្នាំ នាងស្លាប់ក្នុងឆ្នាំ ២៦០ នៅពេលវ័យកុកត្រូវបានវាយយកដោយត្រកូលស៊ឺម៉ា។ នាងបានទទួលបរមងារក្រោយអនិច្ចកម្ម ជាមហេសីមូ សពនាងត្រូវបានបញ្ចុះជាមួយស្វាមីដែលជាអតីតព្រះរាជា។

ក្រៅពីស្ត្រីទាំងបីដែលបានពោលរៀបរាប់ខាងលើ ឆាវឆាវមានកូនស្រីយ៉ាងតិចបួននាក់ទៀត បើទោះបីឈ្មោះរបស់ពួកគេពុំបានកត់ត្រាទុកក៏ដោយ។ កូនស្រីច្បងឆាវឆាវកើតក្នុងត្រកូលស្រីស្នំតំបូងគាត់គឺអ្នកស្រីលាវ ប្រមាណឆ្នាំ១៧៨។ នាងគឺជាបងស្រីបង្កើតរបស់ឆាវអាង។ នាងបានរៀបការជាមួយស៊ាហូវម៉ៅ ដែលជាកូនប្រុសរបស់ស៊ាហូវទុន ស៊ាហូវទុនជាបងប្អូនជីដូនមួយរបស់ឆាវឆាវ (ឆាវឆាវជាពូជពង្សគ្រួសារស៊ាហូវ)។ នាងបានក្លាយជារាជបុត្រីឈីងហឺ នៅកានលីង ជាការសន្មតក្រោយឆាវភីឡើងគ្រងរាជ្យក្នុងឆ្នាំ ២២០។ ប្រហែលឆ្នាំ ២៣០ ដោយការប្រឆាំងនឹងការផិតក្បត់ឥតឈប់ឈរបស់ប្ដីនាង នាងបានចោទប្រកាន់ប្ដីខ្លួនឯងពីបទក្បត់ជាតិ ហើយស្ទើរតែប្រហារជីវិតប្ដីខ្លួនឯង។

កូនស្រីទី២របស់ឆាវឆាវ ប្រហែលជាកើតក្នុងឆ្នាំ ១៩០ ដោយគេពុំបានស្គាល់ឈ្មោះម្តាយនាងទេ។ នាងបានរៀបការជាមួយស៊ិនអ៊ីន ដែលជាកូនប្រុសរបស់ស៊ិនអ៊ី ក្រោយមកមានបរមងារជារាជបុត្រីអានយ៉ាង។ កូនស្រីទី៣ កើតក្នុងឆ្នាំ២០០ ជាមួយអ្នកស្រីទូ ហើយមានបរមងារជារាជបុត្រីកៅឆឹង។ ជាចុងក្រោយកូនស្រីម្នាក់ទៀតជាមួយអ្នកស្រីអ៊ីន ដែលពីមុនជាអតីតភរិយាកូនប្រុសហឺជីន។ ជាមួយស្វាមីមុន អ្នកស្រីអ៊ីននេះមានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះហឺយាន។ ក្រោយមកនាងបានក្លាយជាស្រីស្នំរបស់ឆាវឆាវ នាងប្រសូត្រកូនប្រុសឈ្មោះឆាវជី និងកូនស្រីម្នាក់ឱ្យឆាវឆាវ។ ឆាវឆាវបានឱ្យកូនស្រីខ្លួនរូបនេះ រៀបការជាមួយបងប្រុសមានឪពុកទីទៃរបស់នាង ហឺយាន ហើយនាងបានក្លាយទៅជារាជបុត្រីជីនស៊ែង។

គេអាចសន្មតថា ឆាវឆាវប្រហែលមានកូនស្រីច្រើនជាង៧នាក់ ដូចបានរៀបរាប់ពីខាងលើ។ ឆាវឆាវទទួលស្គាល់ថា គាត់មានកូនប្រុស២៥នាក់ កើតពីប្រពន្ធដើម២នាក់ និង ប្រពន្ធចុង១៣នាក់ ក្រៅពីនេះឆាវឆាវមានស្រីកំណាន់ខាងក្រៅជាច្រើន។ ប្រពន្ធតំបូងរបស់ឆាវឆាវអ្នកស្រីទីង ប្រហែលជាបានរៀបការក្នុងឆ្នាំ ១៧៥។ នាងពុំអាចមានកូនអោយឆាវឆាវបាន តែយ៉ាងណាក្តីប្រពន្ធចុងទីមួយរបស់ឆាវឆាវអ្នកស្រី លាវ បានបង្កើតកូនប្រុសពីរនាក់ និង កូនស្រីម្នាក់អោយគាត់។ នៅពេលដែលអ្នកស្រីលាវបានបាត់បង់ជីវិតក្នុងឆ្នាំ ១៧៩ ប្រហែលបណ្តាលមកពីការឆ្លងទន្លេ កូនៗរបស់គាត់ទាំងអស់ត្រូវបានចឹញ្ចឹមថែរក្សាដោយអ្នកស្រីទីង គាត់ស្រលាញ់ឆាវអាងជាងគេ។ ក្រោយពីឆាវអាងត្រូវបានគេសម្លាប់ក្នុងចម្បាំងជាមួយចាងស្សូវ អ្នកស្រីទីងបានកាន់ទុក្ខយ៉ាងជូជត់ ហើយកាន់តែជូជត់ជាងនេះទៅទៀតពេលដែលបានដឹងថា រឿងនេះកើតឡើងដោយសារតែឆាវឆាវទៅយកប្រពន្ធចុងម្នាក់ទៀតពីតំបន់របស់ចាងស្សូវ។ នៅពេលកាន់ទុក្ខអ្នកស្រីទីងបន្ទោសឆាវឆាវយ៉ាងខ្លាំង។

ទៅលេងវត្តព្រះពុទ្ធបាទ ខេត្តស្រះបុរី និងវត្តវង់ព្រះចន្ទ ខេត្តលុបបុរីប្រទេសថៃ ខែមករា 26, 2023

ថ្ងៃអាទិត្យទី២១ មករា កន្លងមកនេះ ខ្ញុំបានទៅលេងខេត្តស្រះបុរី (สระบุรี – Saraburi) និងលុបបុរី (ลพบุรี – Lopburi) ប្រទេសថៃ។ ដំណើរកម្សាន្តនេះកើតឡើងតាមរយៈម្ចាស់ផ្ទះជួលខ្ញុំ អ៊ុំស្រីចំណាស់បន្ទិចហើយគាត់បានបបួលខ្ញុំទៅដើរលេង ព្រមធ្វើបុណ្យជាមួយក្រុមគ្រួសារគាត់។ ព្រឹកម៉ោង៥ ខ្ញុំងើបពីគេង ងូតទឹកចាំឡានវែន ខ្មែរយើងហៅឡានតួរីសដែលម្ចាស់ផ្ទះគាត់បានជួល។ ម៉ោង៦ព្រឹកយើងចាកចេញពីបាងកក ឆ្ពោះទៅខេត្តស្រះបុរី។ មុនទៅដល់យើងបានទៅទទួលទានអាហារពេលព្រឹកនៅឯកន្លែងសំរាករថយន្ត។ ថ្ងៃនេះមនុស្សស្លៀកសំលៀកបំពាក់ពណ៌ក្រហម ព្រោះជារដូវកាលចូលឆ្នាំចិន។ ខ្ញុំខំសម្លឹងមើលអាមួយៗដែរ ហិហិ។ បន្ទាប់ពីទទួលទានអាហារពេលព្រឹករួច យើងបន្តរដំណើរទៅវត្តព្រះពុទ្ធបាទ (วัดพระพุทธบาท ราชวรมหาวิหาร สระบุรี – Wat Phra Phutthabat) ខេត្តស្រះបុរី ទៅដល់ប្រមាណម៉ោង ៩ព្រឹក។

ការពិតទៅខ្ញុំធ្លាប់មកទីនេះម្ដងហើយ កាលពីឆ្នាំមុន។ វត្តនេះមានការបន្សំគ្នារវាងប្រពៃណីចិន និងសាសនាព្រះពុទ្ធ ដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ មានអាស្រម អាគារសម្រាប់ពិធីសាសនាចិន មានការសែនព្រេន ដុតធូប ហុយទ្រលោមពេញហ្នឹង។ មានការផ្ដល់អាហារបួស ដោយឥតគិតថ្លៃដល់សាសនិកទាំងឡាយ ដោយមានពីរកន្លែង។ សាសនិកជនជាតិថៃ ខ្សែស្រលាយចិនមកធ្វើបុណ្យនៅទីនេះយ៉ាងច្រើនកុះករ។ និយាយដល់រូបខ្ញុំ ដុតធូបបួងសួងឧទ្ទិសកុសលដល់ប៉ាដែលទើបនឹងខូចថ្មីៗ 😦 រួចធ្វើបុណ្យដាក់បច្ច័យតាមសទ្ធា។ បន្ទាប់មកយើងដើរឆ្លងថ្នល់ទៅអាគារចិនមួយទៀត ដើម្បីទទួលទានអាហារ។ តាមផ្លូវមានអ្នកសុំទានជាច្រើន មិននឹកស្មានថានៅទីនេះសម្បូរអ្នកសុំទានដែរ។ កន្លែងទីពីរនេះ មានវិហារចិន មានការដុតធូបទានដូចកន្លែងទីមួយដែរ ព្រមទាំងមានការសំដែងម៉ុងសាយ។

ដើរចូលអាគារមួយ រួចទៅដល់រោងផ្ទះបាយ ពួកយើងបានហូបបាយជាមួយម្ហូបបួស រួចបរិច្ចាគប្រាក់មួយចំនួនដល់ កិច្ចដ៏សប្បុរសនេះ។ ចេញពីវិហារចិន ខ្ញុំទៅមើលវិហារព្រះពុទ្ធសាសនាដែលកសាងលើកូនភ្នំក្បែរនោះ តែពុំបានសំពះព្រះធ្វើបុណ្យព្រោះមនុស្សច្រើនពេក បានតែថតរូបទុកជាភស្តុតាង ពីរទៅបីសន្លឹក។ បន្ទាប់មកយើងបានក៏បានចាកចេញពីខេត្តស្រះបុរី រួចធ្វើដំណើរសំដៅទៅខេត្តលុបបុរី។

ម៉ោងប្រហែល១២ ថ្ងៃត្រង់ យើងបានមកដល់វត្តវង់ព្រះចន្ទ (วัดวงพระจันทร์ – Wat Khao Wong Phrachan)។ តាមផ្លូវមុននឹងជិតមកដល់វត្ត យើងបានឃើញព្រះពុទ្ធរូបដ៏ធំមួយអង្គសាងលើភ្នំ មានពណ៌មាសឆ្អិនឆ្អៅ។

អ៊ំម្ចាស់ផ្ទះបានប្រាប់ខ្ញុំថា ពីមុនទីនេះគឺសុតតែជាព្រៃ មានព្រះសង្ឃជាច្រើនអង្គ និមន្តមកធុត្តុងនៅទីនេះ។ ចុះពីឡានម្ចាស់ផ្ទះរៀបចំអង្ករ ឱ្យខ្ញុំពីរថង់ប្រមាណ១គីឡូ ចៅប្រុសគាត់ពីរនាក់ម្នាក់១គីឡូដូចគ្នា ដើរឡើងភ្នំ រួចធ្វើបុណ្យនៅលើកំពូលភ្នំ។ ថ្ងៃក្ដៅក្រហែង បន្ទាប់លាបឡេការពារកំដៅថ្ងៃរួច (មិនមែនរបស់ខ្ញុំទេ របស់ចៅប្រុសម្ចាស់ផ្ទះ) យើងផ្តើមដើរឡើងភ្នំ។ តំបូងខ្ញុំគិតថាមិនខ្ពស់ទេ ព្រោះគិតថាយើងឡើងភ្នំដែលមានរូបសំណាក់ព្រះពុទ្ធ តែវាមិនមែនជាការពិតទេ ព្រោះភ្នំខ្ពស់មួយទៀតកំពុងរង់ចាំ។ ដើម្បីទៅដល់កំពូលភ្នំ យើងត្រូវដើរ ៣៧៩០កាំ ដើរដំបូងៗសប្បាយៗ ដល់កាំ ២០០០ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមហត់ ញ័រជើង ព្រមអាកាសធាតុដ៏ក្ដៅផង។

សង្រ្គាមចិត្តបានកើតឡើង ខ្ញុំគិតថាចង់ចុះចាញ់ម្ដងៗទៅហើយ តែទោះយ៉ាងណាក៏នៅតែស៊ូ។ ទោះបីក្ដៅ តាមផ្លូវឡើងមានកូនហាងតូចៗលក់ភេសជ្ជៈផ្សេងៗសម្រាប់អ្នកដំណើរ។ ដល់កាំ ៣០០០ ខ្ញុំហត់ឡើងចង់អស់មែនទែន ខ្ញុំទើបដឹងថាខ្លួនឯងនេះអាយុច្រើនណាស់ហើយ រាងកាយឱ្យសញ្ញា ម្យ៉ាងក៏ដោយសារខ្ញុំមិនដែលទៅហាត់ប្រាណមួយឆ្នាំជាងទៅហើយ។

ជាចុងក្រោយខ្ញុំក៏បានទៅដល់កំពូលភ្នំ។ កំពូលភ្នំនេះ គ្មានអីគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍នោះទេ មានស្លាកសញ្ញាមួយសរសេរថា ទីបំផុតអ្នកក៏ធ្វើបាន ៣៧៩០កាំ។ សំរាកបន្ទិចយើងយកអង្ករទៅធ្វើបុណ្យ លើកំពូលភ្នំនេះក៏មានអាហារបួសមិនគិតថ្លៃផងដែរ។ ខ្ញុំបានធ្វើបុណ្យ ធ្វើសង្ឃៈទាន ឧទ្ទិសដល់ប៉ា។ ខាងលើនេះមានសំណាក់ព្រះពុទ្ធរូប មានរូបព្រះម៉ែគួនអ៊ីម មានរូងភ្នំតូចមួយ ខ្ញុំបានចូលទៅមើល តែពុំមានអីទេ មានតែរូបសំណាក់សម្រាប់បូជាមួយចំនួន។ ដោយប្រើថាមពលច្រើនក្នុងការឡើងភ្នំ ខ្ញុំបានទៅទទួលទានបបរបួសឥតគិតថ្លៃមួយកូនចាន។

ក្រោយមកខ្ញុំក៏បានដើរចុះមកវិញ លើកំភួនជើងខ្លាំងណាស់។ ដល់ឡានម្ចាស់ផ្ទះទិញបាយថ្ងៃត្រង់ឱ្យខ្ញុំមួយប្រអប់ ហូបឡើងឡានរួចយើងធ្វើដំណើរមកបាងកកវិញ។ មកដល់ផ្ទះវិញម៉ោងប្រហែល ៧ ជាងយប់។

ធ្វើយ៉ាងណាពេលយើងខ្លាច? ខែមករា 18, 2023

ជារឿយៗបើទោះបីជាយើងគិតដល់ភាពភ័យខ្លាចក្នុងបរិបទអវិជ្ជមានយ៉ាងណាក្តី ភាពភ័យខ្លាចអាចជារឿងវិជ្ជមានបំផុតក៏ថាបាន។ ភាពភ័យខ្លាចតែងតែតឿនយើង នៅពេលមានគ្រោះថ្នាក់ដល់រាងកាយកំពុងកើតឡើង។ វាជួយឱ្យយើងដឹងថា រឿងដែលធ្វើឱ្យយើងជ្រួលច្រាលក្នុងចិត្តវាកំពុងកើតឡើង ភាពភ័យខ្លាចរំឭកយើងដល់ភាពឈឺចាប់ដែលយើងធ្លាប់ជួបប្រទះកាលពីអតីតកាល។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងករណីជាច្រើន ការភ័យខ្លាចក៏អាចជាទ្រុងរារាំងយើងមិនឱ្យធ្វើអ្វីដែលយើងចង់ធ្វើ។ នៅពេលយើងក្រឡេកមើលជុំវិញខ្លួនយើង ហើយដឹងថាជីវិតរបស់យើងត្រូវបានរំខានយាយីដោយភាពភ័យខ្លាច ពេលនោះហើយយើងត្រូវតែយកឈ្នះវាឱ្យបាន។

កំណត់អត្តសញ្ញាណនៃភាពភ័យខ្លាចរបស់យើង

ជំហានដំបូងដែលយើងត្រូវធ្វើក្នុងការយកឈ្នះភាពភ័យខ្លាចរបស់ខ្លួនឯង នោះគឺការកំណត់អត្តសញ្ញាណវាឱ្យបានច្បាស់លាស់ ។ ការកំណត់អត្តសញ្ញាណអាចជួយយើងឱ្យយល់កាន់តែច្បាស់នូវភាពភ័យខ្លាចទាំងឡាយណាដែលកំពុងដំណើរការដោយស្វ័យប្រវត្តិនៅក្នុងក្បាលរបស់យើង។ ក្នុងករណីខ្លះការកំណត់អត្តសញ្ញាណភាពភ័យខ្លាចរបស់មនុស្សជារឿងងាយស្រួល។ យើងប្រហែលជាខ្លាចទីខ្ពស់ ការជិះយន្តហោះ ឬរឿងផ្សេងទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ នៅពេលដែលយើងកើតការភ័យខ្លាច វានឹងធ្វើឱ្យយើងមានអារម្មណ៍ភ័យស្លន់ស្លោ ពិបាកយល់ ហើយពេលនោះភាពភ័ន្តច្រឡំក៏កើតឡើង។ សូមចាប់ផ្តើមស៊ើបអង្កេតយ៉ាងលម្អិត គ្រប់ពេលដែលយើងខ្លាច នៅពេលដែលយើងខ្លាចនោះ វាមានសណ្ឋានស្រដៀងៗគ្នាដែរឬទេ? តើមានស្ថានភាព អារម្មណ៍ ឬសូម្បីតែមនុស្សមួយណាដែលធ្វើឱ្យយើងខ្លាច? ខ្លាចបរាជ័យ ខ្លាចចាញ់ ឬខ្លាចប្រឈមមុខ?

មុនពេលយើងអាចចាប់ផ្តើមកំណត់ថាអ្វីទៅជាភាពភ័យខ្លាចរបស់យើង យើងត្រូវកំណត់អត្តសញ្ញាណវាជាមុនសិន។ សម្រាប់មនុស្សមួយចំនួន នេះគឺជាការលំបាកខ្លាំងណាស់ ជាពិសេសប្រសិនបើភាពភ័យខ្លាចនេះ វាបានចាក់ឫសយ៉ាងជ្រៅរួចទៅហើយ។ ការភ័យខ្លាចអាចមានច្រើនស្រទាប់ ដូចជាស្រទាប់របស់ខ្ទឹមបារំាងដែរ យើងអាចមើលដឹងថាប្រតិកម្មដ៏គួរឱ្យភ័យខ្លាចផ្សេងៗគ្នាជាច្រើនអាចកើតចេញពីស្រទាប់នៃភាពភ័យខ្លាចចម្បងមួយ។

កត់ត្រាវាទុុក

ប្រសិនបើយើងមានបញ្ហាក្នុងការកំណត់ការភ័យខ្លាច សូមចាប់ផ្តើមដោយការសរសេរ ។ ការសរសេរគឺជាវិធីដ៏អស្ចារ្យមួយ ព្រោះវាអនុញ្ញាតឱ្យយើងរៀបចំគំនិត ស្វែងយល់បន្ថែមអំពីអ្វីដែលយើងត្រូវការ ឬអ្វីដែលអាចជាគន្លឹះ ។ ចាប់ផ្តើមសរសេរអំពីរឿងរ៉ាវភ័យខ្លាចរបស់យើង និងវិធីដែលវាប៉ះពាល់ដល់យើងទាំងផ្លូវកាយ និង ផ្លូវចិត្ត។ សរសេរអំពីបទពិសោធចុងក្រោយដែលយើងមានអារម្មណ៍ថា យើងមិនចង់ជួបវាទៀតទេ។ ឱកាសដែលយើងអាចកើតមានការភ័យខ្លាច វាអាចកើតឡើងនៅពេលដែលស្ថានការដែលយើងធ្លាប់បានជួបដូចគ្នាដដែលនោះបានកើតឡើងម្ដងទៀត។

ការភ័យខ្លាចគឺជារបស់ម្យ៉ាងដែលពិបាកដោះស្រាយនៅក្នុងក្បាលរបស់យើង។ យ៉ាងណាមិញ ការភ័យខ្លាចអាចធ្វើឱ្យយើងមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ប៉ុន្តែវាក៏អាចធ្វើឱ្យយើងមានការភ័ន្តច្រឡំផងដែរ ជាពិសេសប្រសិនបើយើងពុំបានដឹងថា វាមានប្រភពមកពីណា។ ចូរកំណត់ម៉ោងរោទិ៍ រយៈពេលត្រឹមប្រាំនាទី ហើយសរសេរពីអ្វីក៏បានទាក់ទងនិងភាពភ័យខ្លាចរបស់យើង សរសេររហូតដល់យើងឮសំឡេងនាឡិការរោទិ៍ឡើង។ នេះជាវិធីមួយដែលអាចជួយយើង គឺដោយការយកភាពភ័យខ្លាចដែលកំពុងគ្របសង្កត់យើង យកវាទៅដាក់លើក្រដាស ធ្វើឱ្យយើងមានពេលគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់យន្តការការពាររបស់យើងផ្តើមដំណើរការ។ ការភ័យខ្លាចវាមិនចូលចិត្តបង្ហាញខ្លួនទេ វាចូលចិត្តលាក់ខ្លួនក្នុងទីងងឹតដូចមនុស្សកំណាច។

សន្ទនាជាមួយមនុស្សជិតស្និទ្ធ

ប្រសិនបើយើងមានបុគ្គលសំខាន់ៗនៅជុំវិញខ្លួនដែលយើងទុកចិត្ត វាមានហេតុផលជាច្រើនដែលគួរអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចូលរួមក្នុងការស្រាវជ្រាវស្វែងរកប្រភពនៃភាពភ័យខ្លាចរបស់យើង។ មានករណីជាច្រើន មនុស្សជិតស្និទ្ធនឹងយើង អាចស្គាល់យើងច្បាស់ជាងយើងស្គាល់ខ្លួនឯងផងក៏ថាបាន ហើយជាលទ្ធផលពួកគេអាចជួយគិតពិចារណាទាក់ទងនឹងអ្វីដែលធ្វើឱ្យយើងខ្លាច។ ចូរសួរពួកគេថា តើគេបានដឹងទេថាយើងធ្លាប់មានការភ័យខ្លាច? ហើយសួរពួកគេទៀតថាតើពួកគេគិតថាយើងខ្លាចអ្វី? ពួកគេប្រហែលជាអាចចែករំលែកការយល់ឃើញដែលអាចធ្វើឱ្យយើងភ្ញាក់ផ្អើល។ មនុស្សខាងក្រៅអាចផ្តល់ទស្សនៈថ្មីៗពីអ្វីដែលអាចជាមូលហេតុនៃការភ័យខ្លាចរបស់យើងបាន។

យល់ថាភាពភ័យខ្លាចមានឥទ្ធិពលលើមនុស្សផ្សេងៗគ្នា

រឿងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍អំពីការភ័យខ្លាចគឺថា ទោះបីជាវាជាបទពិសោធទូទៅកើតឡើងលើមនុស្សគ្រប់គ្នាក៏ដោយ ក៏វាមិនមែនកើតមកពីរឿងដូចគ្នា ពីមនុស្សម្នាក់ទៅមនុស្សនោះទេ។ ជាឧទាហរណ៍ មនុស្សពីរនាក់ទៅមើលពស់ ម្នាក់ប្រហែលជាភិតភ័យរកាំចិត្ត ខណៈម្នាក់ទៀតធម្មតាៗមិនខ្លាចទាល់តែសោះ! ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ វាលើសពីរោគខ្លាចឥតរឿងហេតុ។ មនុស្សពីរនាក់នេះធ្លាប់ជួបប្រទះរឿងរ៉ាវដូចគ្នា ទោះបីជាមនុស្សម្នាក់មានប្រតិកម្មអវិជ្ជមានខ្លាំងក៏ដោយ មនុស្សម្នាក់ទៀតបន្តសំដែងអាការៈដូចដើម។ ចិត្តរបស់យើងប្រៀបដូចម៉ាស៊ីនដ៏ស្មុគស្មាញ មាស៊ីនេះដំណើរការព័ត៌មានរាប់លានប៊ីត បូករួមទាំងការភ័យខ្លាចផងដែរ។ ឈប់ប្រៀបធៀបការភ័យខ្លាចរបស់យើងទៅអ្នកដទៃ ហើយរៀនពីភាពភ័យខ្លាចជាក់លាក់របស់យើងណាមួយ តើវាមានផលអ្វីខ្លះដល់យើង។ ការភ័យខ្លាចអាចមានលក្ខណៈពិសេសផ្ទាល់ខ្លួនដូចស្នាមម្រាមដៃ។

ស្វែងយល់ពីមូលហេតុហេតុអ្វីយើងខ្លាច

មនុស្សអាចខ្លាចរឿងដូចគ្នា ប៉ុន្តែតាមរបៀបពីរផ្សេងគ្នា។ ជាឧទាហរណ៍ មនុស្សពីរនាក់ ខ្លាចការឡើងយន្តហោះដូចគ្នា។ មនុស្សទីមួយខ្លាចថាយន្តហោះនឹងធ្លាក់ ខណៈពេលដែលមនុស្សម្នាក់ទៀតខ្លាចការលួចឬចាប់ពង្រត់លើយន្តហោះពោលគឺភេរវកម្ម។ ការភ័យខ្លាចរបស់មនុស្សទីមួយទាក់ទងនឹងការខ្លាចស្លាប់ ខណៈម្នាក់ទៀតភាពភ័យខ្លាចទាកទងការបាត់បង់ការគ្រប់គ្រង។ ការបាត់បង់ការភ័យខ្លាចក្នុងការគ្រប់គ្រងគឺជារឿងដ៏សំខាន់មួយសម្រាប់សហគ្រិនជាច្រើនជាន់ថ្នាក់។

ដូចដែលយើងបានឃើញពីឧទាហរណ៍នេះ វាមិនចាំបាច់ទេក្នុងការនិយាយថាមនុស្សទាំងពីរភ័យខ្លាចការហោះហើរ ព្រោះលក្ខណៈនៃការភ័យខ្លាចវាបានបង្ហាញឱ្យឃើញរួចទៅហើយ។ សូមចំណាយពេលបន្តិចដើម្បីគិតអំពីមូលហេតុ ហេតុអ្វីយើងមានការភ័យខ្លាច និងអ្វីដែលជាកម្លាំងជំរុញនៅពីក្រោយវា? ប្រសិនបើយើងវិនិយោគពេលវេលាលើការគ្រប់គ្រងការភ័យខ្លាចរបស់យើង ហើយទទួលបានជោគជ័យដ៏ធំធេង ចូរចំណាយពេលបន្តិចដើម្បីគិតអំពីរវិធីដែលយើងអាចធ្វើការកំណត់អត្តសញ្ញាននៃភាពភ័យខ្លាចនោះ។ យើងមិនអាចយកឈ្នះការភ័យខ្លាចរបស់យើងបានទេ ប្រសិនបើយើងមិនស្គាល់វាច្បាស់!

ការបូូជាយញ្ញ និង តង្វាយឈាម ខែធ្នូ 9, 2022

ការបូជាសត្វ ឬ មនុស្សជាលក្ខណៈពិសេសនៃប្រពៃណីសាសនាជាច្រើនជុំវិញពិភពលោក។ គំនិតនៃការបូជាបែបសាសនានេះ មានសារសំខាន់ណាស់ ជាពិសេសក្នុងសង្គមអរិយធម៌បុរាណដូចជា ម៉េសូអាម៉េរិក អ្វីដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់គឺប្រជាជនម៉ាយ៉ាន និង អាស្សតិច។ ប្រជាជនម៉េសូអាម៉េរិកបានរស់នៅក្នុងតំបន់មួយ ដែលបច្ចុប្បន្ននេះលាតសន្ធឹងពីភាគកណ្តាលប្រទេសម៉ិកស៊ិករហូតដល់នីការ៉ាហ្គា។ អរិយធម៌ម៉ាយ៉ាន (ឡើងដល់ចំណុចកំពូលឆ្នាំ ២៥០-៩០០ គ.ស.) បានឈានមុខគេ ហើយបន្ទាប់មក ក៏បានដើរស្របគ្នាជាមួយនឹងអរិយធម៌អាស្សតិច ដែលឈានដល់ចំណុចកំពូលក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៣០០-១៤០០ គ.ស.។ វប្បធម៌អាស្សតិច មានមូលដ្ឋានគ្រិះពីទំនៀមទម្លាប់ម៉ាយ៉ាន ហើយប្រជាជនទាំងពីរមានអាទិទេពមួយចំនួនដូចគ្នា បើទោះបីជាមានឈ្មោះផ្សេងគ្នាក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែអទិទេពទាំងនោះមានបុគ្គលិកលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា។

អំណោយឈាមទៅវិញទៅមក

វប្បធម៌ម៉េសូអាម៉េរិកជឿថា បូជាយញ្ញជាឈាមដល់ព្រះរបស់ពួកគេ គឺជារឿងចាំបាច់មួយ ដើម្បីធានាបានដល់ការរស់រានមានជីវិតនៃលោក។ វាបានកើតឡើងក្នុងប្រពៃណីនៃការបង្ហូរឈាមក្នុងពិធីសាសនាដ៏ចំណាស់ បើនិយាយដល់អាយុកាល គេត្រូវត្រលប់ទៅកាន់កាលបរិច្ឆេទនៃអរិយធម៌ដ៏សំខាន់ដំបូងគេនៅម៉ិកស៊ិក មានឈ្មោះថា អល់មែក អរិយធម៌នេះមានការរីកចម្រើនជាខ្លាំងរវាងឆ្នាំ 1500 ទៅ 400 មុនគ.ស។ នៅក្នុងរឿងព្រេងនិទាន ព្រះខ្លួនឯងបានធ្វើពលិកម្មដ៏ធំធេងក្នុងការបង្កើតពិភពលោក ពោលគឺការបង្ហូរឈាមខ្លួនដើម្បីបង្កើតមនុស្សជាតិ។ ដូច្នេះហើយ អាទិទេពក៏ចង់បានការបូជាជាឈាមដូចគ្នាពីមនុស្សជាតិ ដើម្បីជាការតបស្នង។

ការបូូជាយញ្ញ និង ការបង្កើត

អំណាចនៃឈាម និងភាពចាំបាច់នៃការបូជា គឺជាចំណុចកណ្តាលនៃទេវកថានៃការបង្កើតអាស្សតិច។ អាស្សតិចជឿថាព្រះបានបង្កើតនិងបំផ្លាញអស់ពេលបួនសម័យកាលមកហើយ ឬ អាចនិយាយថាព្រះបានកំទេចព្រះអាទិត្យអស់បួនដួងរួចមកហើយ ក្រោយពីការកម្ទេចព្រះអាទិត្យទីបួនដោយទឹកជំនន់ អាទិទេពខ្យល់ កេតសាលកូអាត (Quetzalcoatl) និងប្អូនប្រុសសម្បូរល្បិចកល់របស់គាត់ឈ្មោះ តេសស្កាត់ធីប៉ូកា (Tezcatlipoca) បានចាប់ហែកទេពធិតា តលតិគុឡេ (Tlaltecuhtli – ឯកសារមួយចំនួនទៀត ថាជាអាទិទេព) ជាពីរចំណែក មួយចំណែកបង្កើតជាស្ថានសួគ៌ និងមួយចំណែកទៀតបង្កើតបានជាពិភពលោក។ ឯរូបកាយរបស់នាង បានបង្កើតអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងចាំបាច់សម្រាប់ជីវិតមនុស្សជាតិ ដូចជាដើមឈើ ផ្កា ស្មៅ ប្រភពទឹក អណ្តូង ជ្រលង និង ភ្នំ។ ដោយសារតែហេតុនេះហើយ ធ្វើឱ្យទេពធិតាឈឺចាប់ដ៏មហិមា នាងស្រែកទួញថ្ងូរពេញមួយយប់ ទាមទារឱ្យមនុស្សបូជាយញ្ញបេះដូង ដើម្បីព្យាលបាល និង ទ្រងទ្រង់នាង។ ការបង្កើតចក្រវាឡក៏កើតឡើងជាបន្តរបន្ទាប់ ទាំងអស់នោះសុតតែត្រូវការការបូជា ឬបូជាយញ្ញជាឈាម។ រូបចម្លាក់ឆ្លាក់លើជញ្ជាំងមួយបានបង្ហាញឱ្យឃើញថា ផ្កាយទីមួយកើតពីឈាមហូរចេញពីអណ្តាតរបស់ កេតសាលកូអាត ក្រោយគាត់ចោះវា។ អ្វីដែលគួរឱ្យកត់សម្គាល់នោះ ដើម្បីបង្កើតព្រះអាទិត្យទី ៥ គេតម្រូវឱ្យ អាទិទេពមួយអង្គលោតចូលគំនរឧសបូជាសពដែលកំពង់ឆេះ។ អាទិទេពពីរអង្គគឺ តិគូស៊ីតិកាតល (Tecuciztecatl) និង ណាណាវ័ស៊ីន (Nanahuatzin) ប្រកួតប្រជែងគ្នាដើម្បីកិត្តិយស ពោលគឺទាំងពីរអង្គបានដុតខ្លួនឯង។ ណាណាវ័ស៊ីនបានក្លាយជាព្រះអាទិត្យ រីឯ តិគូស៊ីតិកាតលបានក្លាយជាព្រះច័ន្ទ។ អាទិទេពផ្សេងទៀតបូជាបេះដូងខ្លួន ដើម្បីធ្វើឱ្យព្រះអាទិត្យថ្មីបន្តរផ្លាស់ទីលើមេឃ (ការបូជាបេះដូងគឺជាប្រធានបទដែលកើតឡើងនៅក្នុងទេវកថានិងពិធីកម្មរបស់ម៉េសូអាម៉េរិក)។

បំណុលដ៏គួរអោយខ្លាចរបស់មនុស្ស

ទាំងជនជាតិម៉ាយ៉ាននិងអាស្សតិចចងភ្ជាប់ទៅនឹងព្រះរបស់ពួកគេដោយបំណុលឈាម នៃដំណើរការនៃការបង្កើត ដោយគ្មានថ្ងៃអាចសងបំណុលនេះរួច។ ក្រោយពីកេតសាលកូអាតចុះទៅកាន់នរក ហើយបានយកឆ្អឹងរបស់មនុស្សសម័យមុនមក (ឆ្អឹងបន្សល់ពីសម័យទាំងបួន ដែលអាទិទេពបានកំទេចចោល) អាទិទេពផ្សេងបានកិនឆ្អឹងទាំងនោះ ឱ្យទៅជាម្សៅសម្រាប់ធ្វើអាហារដ៏ប្រណិត។ ពួកគេបានបណ្តក់ឈាមខ្លួនទៅលើម្សៅនោះ ដើម្បីធ្វើឱ្យវាមានចលនា ហើយបង្កើតបានជាមនុស្សជាតិថ្មី ជាពពួកមនុស្សដែលបេះដូងរបស់គេ អាចបំពេញតាមតម្រូវការរបស់អាទិទេព ពេលអាទិទេពចង់បានវា។ នៅក្នុងទេវកថាម៉េសូអាម៉េរិក គ្រប់ៗអំឡុងពេល 52 ឆ្នាំម្ដងរាប់ថាជាវដ្ដមួយ ហើយចុងបញ្ចប់នៃវដ្តនេះ បង្កឱ្យក្លាយទៅជាចុងបញ្ចប់នៃពិភពលោក។ ការបូជារបស់មនុស្សធ្វើឡើងដើម្បីផ្គាប់ចិត្តអាទិទេព ហើយបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេមិនឱ្យបញ្ចប់យុគសម័យបច្ចុប្បន្ន ពោលគឺព្រះអាទិត្យទីប្រាំ។ ជនជាតិម៉ាយ៉ានជឿថាការបូជាឈាមគឺចាំបាច់ណាស់ សម្រាប់ឱ្យព្រះអាទិត្យរះនៅលើមេឃ ជារៀងរាល់ព្រឹក។ អាទិទេពព្រះអាទិត្យរបស់អាស្សតិចគឺ ហ៊ុយហ្សីឡូផុសឆ្លី (Huitzilopochtli) ជាប់ដៃតស៊ូជាមួយភាពងងឹត ហើយចាំបាច់ត្រូវពង្រឹងកម្លាំងដោយឈាម ធ្វើបែបនេះគឺដើម្បីឱ្យព្រះអាទិត្យបន្តដំណើរនៅក្នុងវដ្តរបស់វា។ ដូច្នេះវត្តមានបន្តររបស់ពិភពលោកម៉េសូអាម៉េរិក ឃើញថាមានភាពតឹងតែងបំផុត ចាំចាប់ការគាំទ្រឥតឈប់ឈរតាមរយៈការបូជា។

បូជាយញ្ញជាឈាមដល់អាទិទេពមានពីរទម្រង់៖ ការបូជាដោយស្វ័យប្រវត្ត (ការបង្ហូរឈាមដោយខ្លួនឯង) និងការបូជាមនុស្ស។ ទាំងម៉ាយ៉ាន និង អាស្សតិចជ្រើសរើសយកការចូលរួមបូជាដោយស្វ័យប្រវត្ត។ ពួកអភិជនម៉េសូអាម៉េរិក មានឯកសិទ្ធិ និងការទទួលខុសត្រូវ ក្នុងការបង្ហូរឈាមរបស់ពួកគេបូជាដល់ព្រះអាទិទេព។ ទាំងនេះពាក់ព័ន្ធដល់ការវះសាច់របស់ពួកគេ ដោយប្រើឆ្អឹងខ្នងសត្វបបែល ឬកាំបិតធ្វើពីថ្មអប់ស៊ីឌៀន និងជាញឹកញាប់បំផុត គេប្រើឆ្អឹងខ្នងដ៏មុតស្រួចនៃដើមកន្ទុយក្រពើ។ ឈាមត្រូវបានស្រូបចេញពី ត្រចៀក ស្មងជើង ជង្គង់ កែងដៃ អណ្តាត ឬស្បែកគ្របក្បាលលិង្គ។

ការបូជាដោយស្វ័យប្រវត្តកើតមានតាំងពីអរិយធម៌អល់មែក រហូតដល់សម័យអេស្បាញទទួលជ័យជម្នះលើម៉ិកស៊ិកនាឆ្នាំ ១៥១៩។ ទាំងបុរសនិងស្ត្រីនៃអភិជនម៉ាយ៉ានបានចូលរួមក្នុងពិធីបូជានេះ។ បុរសបង្ហូរឈាមចេញពីស្បែកគ្របក្បាលលិង្គរបស់ពួកគេ រីឯស្ត្រីចេញពីអណ្តាត។ ពួកគេប្រមូលតង្វាយរបស់ខ្លួនដាក់លើបន្ទះសំបកក្រដាស រួចដុតវា។ តាមរយៈផ្សែងដែលចេញពីតង្វាយទាំងនេះ ពួកគេបានប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយបុព្វបុរស និងអាទិទេពរបស់ពួកគេ។

ពិធីបូជា

ការបូជាមនុស្សគឺជារឿងធម្មតា ក្នុងចំណោមជនជាតិអាស្សតិច ជាជាងជនជាតិម៉ាយ៉ាន ដែលគេអនុវត្តវាតែក្នុងឱកាសពិសេសណាមួយ ដូចជាពិធីប្រសិទ្ធព្រះវិហារថ្មីជាដើម។ ការបូជារបស់ជនជាតិអាស្សតិច ជាធម្មតាពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការកាត់យកបេះដូងជនរងគ្រោះចេញពីរាងកាយរបស់គាត់។ បេះដូងត្រូវបានគេជឿថា ជាបំណែកថាមពលនៃព្រះអាទិត្យ ដូច្នេះការវះយកបេះដូងចេញ ប្រៀបប្រដូចទៅនឹងដំណើរការនៃការប្រគល់ថាមពលត្រលប់ទៅឱ្យប្រភពដើមរបស់វាវិញ។ ជាធម្មតាជនរងគ្រោះត្រូវបានបូជាចារ្យបួននាក់ លើកដាក់លើបន្ទះថ្មពិឃាតនៅក្នុងព្រះវិហារ ខណៈពេលដែលបូជាចារ្យទីប្រាំធ្វើការវះកាត់បេះដូងចេញពីរាងកាយជនរង់គ្រោះដោយកាំបិតធ្វើពីថ្មអូស៊ីឌៀន ហើយបានថ្វាយវា(ទាំងបេះដូងនេះកំពុងលោត) ដល់ព្រះអាទិទេពតាមរយៈនាវាមួយដែលមានឈ្មោះថាគ័ស៊ីកៃ (cuauhxicalli) ក្បាលឥន្ទ្រី។ ក្រោយពីវះយកបេះដូងចេញ សាកសពត្រូវបានគេរំកិលចុះតាមជណ្តើរនៃប្រាសាទរាងពីរ៉ាមីត ឱ្យធ្លាក់ទៅដល់ផ្ទាំងថ្មនៅជាន់ក្រោមដី។ ក្បាលរបស់ជនរងគ្រោះត្រូវបានគេកាត់ចេញ ដៃនិងជើងក៏អាចត្រូវបានគេកាត់ចេញផងដែរ។ លលាដ៍ក្បាលត្រូវបានគេយកទៅបង្ហាញនៅលើតុលលាដ៍ក្បាល។ ការសម្លាប់ជនរងគ្រោះ វាអាស្រ័យលើលក្ខណៈពិសេសរបស់អាទិទេពផ្សេងៗដែលគេគោរពបូជា ជនរងគ្រោះអាចនឹងត្រូវបានគេសម្លាប់តាមរយៈការប្រយុទ្ធក្នុងពិធី ជ្រមុជឱ្យលង់ទឹក បាញ់សម្លាប់ដោយព្រួញ ឬពន្លះស្បែក។

មាត្រដ្ឋានចំនួនមនុស្សចូលរួមក្នុងការបូជា ជួនកាលអាចឈានទៅដល់សមាមាត្រមួយដែលធំសម្បើម៖ ឧទាហរណ៍ ពិធីបូជានៅប្រាសាទជនជាតិអាស្សតិចនៃហ៊ុយហ្សីឡូផុសឆ្លី (Huitzilopochtli) នៅ ធិណូឆៈធិឡាន (Tenochtitlan) ក្នុងឆ្នាំ 1487 ជនរងគ្រោះប្រហែល 80,400 នាក់ត្រូវបានគេរាយការណ៍មកថា ស្ម័គចិត្តបូជាខ្លួនដល់ព្រះអាទិទេពពួកគេ ឈាមកករបស់ពួកគេបង្កើតបានជាថ្លុកធំៗនៅក្នុងព្រះវិហារ។ បើទោះបីជាគេទទួលយកបាននូវការប៉ាន់ប្រមាណការបញ្ចុះចំនួនជនរងគ្រោះមកត្រឹម 20,000 នាក់ក៏ដោយ នេះនៅតែជាការសម្លាប់មនុស្សក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ។